The Shona languages of Southern Africa form a large, closely-related and relatively well-studied group of Bantu languages. Despite a wealth of synchronic data on these language varieties, the history of Shona languages and their speakers is not well-understood. I will test a new proposal that would revolutionize the understanding of Shona’s linguistic history by recognizing what has been referred to as a ‘spread-over-spread’ event, bringing into question its position within Southern Bantu. Even though lexicon-based classifications strongly support a close relationship between Shona and Southern Bantu, many common Southern Bantu phonological and morphological innovations are not shared with Shona. Earlier studies suggest that Shona might be more closely related to Bantu languages of Malawi. Further, initial evidence suggests that successive layers of language contact in Shona correspond to large-scale contact events: the Great Zimbabwe empire, the Indian Ocean trade network, and European colonialism. In this study, I investigate this ‘spread-over-spread’ scenario in three ways: by initiating the reconstruction of Proto-Shona, by establishing the position of Shona languages within the Bantu family via lexicon-based phylogenetics, and by untangling successive phases of language contact in Shona. This research adds to the understanding of the genesis and evolution of Shona languages and their position in Bantu, as well as the early history of Zimbabwe and Southern Africa.
De Zuidelijk-Afrikaanse Shona-talen vormen een grote, nauw verwante en relatief goed bestudeerde groep van Bantu-talen. Ondanks deze rijkdom aan synchrone data is de geschiedenis van Shona talen en haar sprekers niet goed onderzocht. In dit onderzoek test ik een nieuw voorstel dat een revolutie teweeg zou brengen in het begrip over Shona taalgeschiedenis door een recent voorgesteld zogenoemd ‘spread-over-spread event’ te testen. Deze gebeurtenis trekt de positie van Shona in de Zuid-Bantoe taalfamilie in twijfel: ook al clustert Shona samen met de andere Zuid-Bantoe talen op het gebied van lexicon nemen Shona talen niet deel in gebruikelijke fonologische en morfologische innovaties van de Zuid-Bantoe taalfamilie. Eerder onderzoek suggereert dat Shona nauw verwant zou zijn aan de Bantoe talen van Malawi. Verder toont bewijs uit eerdere studies aan dat opeenvolgende lagen van taalcontact in Shona overeenkomen met grootschalige contactgebeurtenissen: het Groot Zimbabwe rijk, het Indische Oceaan handelsnetwerk en Europees kolonialisme. In deze studie onderzoek ik het ‘spread-over-spread’ scenario op drie manieren: door een eerste reconstructie van Proto-Shona, door de positie van Shona in de Bantoe taalfamilie te bepalen aan de hand van lexicon en door opeenvolgende fasen van taalcontact te onderzoeken. Dit onderzoek draagt bij aan kennis over het ontstaan en de ontwikkeling van Shona en hun positie binnen Bantoe, evenals de geschiedenis van Zimbabwe en vroeg zuidelijk Afrika.