to be completed
Het uitgangspunt van dit onderzoek wordt gevormd door de vier lessenreeksen die Roland Barthes vanaf 1977 gaf aan het Collège de France. Elk jaar opnieuw stelde Barthes een persoonlijk fantasma centraal, dat hij via de lectuur van uiteenlopende tekstfragmenten vanuit verschillende invalshoeken verkende. Met het begrip fantasma vond Barthes een bruikbare term om de verhouding tussen lezer en tekst op een consistente manier te onderzoeken. In een eerste deel wordt dit fantasma-begrip bij Barthes vanuit een psychoanalytische (Lacan, Kristeva) en filosofische intertekst (Nietzsche, Deleuze, Foucault) gekaderd, waarna in een volgend luik wordt nagegaan hoe Barthes in de Cours het fantasma als instrument gebruikt in de ontwikkeling van een ‘perverse’ leesstrategie, die Barthes omschrijft als ‘actieve semiologie’; een strategie waarbij de lezer zichzelf als een romanpersonage gestalte geeft en hierbij een antwoord probeert te formuleren op de ethische vraag bij uitstek: hoe goed te leven. Ik wil nagaan hoe Barthes bij zijn fantasmatische analyses ‘klassieke’ literatuurwetenschappelijke noties herinterpreteert, zoals bijvoorbeeld de literaire ruimte, het detail in de literaire beschrijving, de tijd – zowel tekstintern (narratologie) als tekstextern (literatuurgeschiedenis) – en de figuur van de auteur. Tot slot wil ik ook aandacht besteden aan een belangrijke vraag die de Cours van Barthes onvermijdelijk oproept, namelijk in hoeverre een dergelijke perverse leesstrategie eventueel ook een perverse doceerstrategie kan worden, of anders gezegd, hoe een fantasmatisch gekleurde lectuur de basis kan vormen voor een dialoog met andere lezers.