Shared interest or mutual competition? The organization of voluntary jurisdiction in the Southern Low Countries during the late middle ages (1278-1433)

Vandaag wordt de status van het Belgische notariaat door politici in vraag gesteld en staat zijn vooraanstaande sociale positie in het verlijden van private overeenkomsten op de helling. Dit project treedt deze bekommernis bij en toont aan dat het notariaat geen vanzelfsprekendheid is en dat doorheen zijn geschiedenis ook nooit is geweest. Binnen de historiografie rond de laatmiddeleeuwse vrijwillige rechtspraak in de Zuidelijke Lage Landen is echter het idee van de notaris als een van de dominante spelers op dit veld overheersend geworden. Deze opvatting is onvolledig, want ze doet afbreuk aan de complexe juridische realiteit van de middeleeuwse samenleving, die sterk beïnvloed werd door lokale gewoonterechtelijke gebruiken. Om die complexiteit bloot te leggen, biedt dit project een baanbrekend, alternatief model aan. Vanuit een nieuw conceptueel kader en een vergelijkende bottom-upbenadering die verschillende actoren inzake vrijwillige rechtspraak met elkaar in verband brengt, beschouwt dit project het standpunt van zowel deze instanties als hun cliënten in de graafschappen Vlaanderen en Henegouwen, twee regio’s met uiteenlopende maatschappelijke structuren. Zodoende zal dit onderzoek tot een vollediger en fijnmaziger begrip komen van hoe deze verschillende actoren onderling coëxisteerden en elkaar in evenwicht hielden in hun streven naar een marktaandeel inzake niet-contentieuze rechtspraak. Tegelijk levert het onderbouwde argumenten aan tot het huidige politieke debat.