De onderzoeksgroepen TRACE (Translation and Culture, UGent) en CLIV (Centrum voor Literatuur in Vertaling, UGent/VUB) organiseren een studiedag over ‘Vertaling en verzet’. Dit meertalige symposium heeft als doel het belang, de impact en de ethisch-politieke dimensie van verzet bij vertalingen te onderzoeken.

Verzet is het vermogen van individuen of groepen om externe dwang te weigeren of te vermijden. Het doet zich voor in verschillende vormen, van openlijke conflicten tot microtactieken om een heersende orde te ondermijnen. Ook vertalers plegen aan de lopende band verzet: bij de keuze van bronteksten of vertaalstrategieën, bij het bepalen van hun houding ten opzichte van marktmechanismen en ongelijke machtsverhoudingen of bij het opkomen voor betere werkomstandigheden. Hoe bestrijden vertalers vastgeroeste ideeën over eentaligheid of de onaantastbaarheid van een origineel? Welke afwegingen maken ze bij het hervertalen van canonieke teksten? Hoe gaan ze om met vertaaldilemma’s die rijzen bij het vertalen van postkoloniale werken of getuigenissen over een gewelddadig verleden? Tijdens dit internationale symposium wordt vertaling als hefboom van verzet vanuit verschillende invalshoeken benaderd: als concrete vertaalpraktijk, als analytische categorie en als theoretisch concept.

Aansluitend volgt de feestelijke emeritaatsviering van Désirée Schyns, die wordt afgesloten met een receptie.

Meer informatie op https://www.vertalingenverzet.ugent.be//

Studiedag misdaadfictie in de Lage Landen vanuit transnationaal perspectief

Maandag 9 september 2024 | Campus Mercator A104 | Gent

Misdaadverhalen in vele vormen zijn sinds de negentiende eeuw bijzonder populair, ook in de Lage Landen. Die populariteit is in grote mate gebaseerd op transnationale uitwisseling. Anderstalige misdaadfictie wordt druk vertaald, Nederlandse en Vlaamse misdaadschrijvers laten zich inspireren door buitenlandse voorbeelden, misdaadfictie behandelt vaak internationale thema's en misdaadverhalen reizen tussen verschillende genres en media. In deze studiedag georganiseerd door Bram Lambrecht en Jo De Brie werpen diverse sprekers van verschillende universiteiten een licht op die transnationale dimensies van misdaadfictie.

Het programma is beschikbaar via https://www.cliv.be/nl/colloquia-en-studiedagen/

TRACE/CLIV Research Day

Transferring New Ideas

Friday 24 May 2024, 1 — 6 pm

Campus Mercator, A1.04

**Translating Crusoe (and Friday) in the 1720s. The first French translation of Robinson Crusoe (1720).**

Guest lecture by Dr Diego Stefanelli (Universität Mainz)

Thursday 23 May 2024 | Campus Mercator, A1.04, 15.00

This presentation focused on the first French translation of Robinson Crusoe, La vie et les avantures surprenantes de Robinson Crusoe (Amsterdam, 1720). The translation was principally undertaken by Justus van Effen (with some contribution from Thémiseul de Saint-Hyacinthe) and should be placed in the context of the first translations of the novel in the 1720s and 1730s, into German, Dutch, and Italian. After an examination of the French translation, including its reception and its relationship with other contemporaneous translations, the presentation proceeds to analyze two distinct types of interpretative contributions made by the translator. On the one hand, the translator’s preface will be discussed, in which Van Effen takes a position on an aspect of the novel that was of great relevance for readers of the 1720s: the question of its authenticity. On the other, the presenation concentrates on the micro-textual level, conducting a textual comparison of the English source text and the French translation in order to examine how Van Effen translates the complex relationship between Crusoe and Friday, particularly the terms defining Friday’s identity as Crusoe’s servant. In both cases, the speaker will draw a comparison with the Dutch, German, and Italian translations in order to gain a deeper understanding of the French translator’s choices.

Reizen en thuiskomen
Lieve Joris in vertaling

Donderdag 26 oktober 2023 | De Krook | Gent

Met wortels in Neerpelt en een nieuwe thuis in Amsterdam heeft Lieve Joris de wereld rondgereisd – van het Midden-Oosten tot Afrika, van China tot Oost-Europa.

Zij heeft daarvan verslag uitgebracht in een rijk oeuvre op het snijvlak van literatuur, essay en onderzoeksjournalistiek. In boeken als De poorten van Damascus (1993), Mali blues (1996), Het uur van de rebellen (2006) en Op de vleugels van de draak (2013) probeert ze als een empathische, nieuwsgierige buitenstaander grip te krijgen op landen en culturen. Telkens toont ze daarbij een grote gevoeligheid voor de historische trauma’s en de geopolitieke spanningen die mensenlevens bepalen. Terug naar Congo (1987) betekende haar doorbraak en blijft spraakmakend. Haar persoonlijke relaas over de complexe postkoloniale samenleving en de nostalgie van haar landgenoten is nog altijd actueel. In haar recente werken Terug naar Neerpelt (2018) en Hildeke (2022) keert de auteur terug naar huis, haar familie en haar jeugd.

Net als Lieve Joris zelf heeft haar oeuvre veel gereisd. Met vertalingen in het Engels, Frans, Duits, Spaans, Hongaars, Pools, Noors, Turks en Catalaans is zij zonder twijfel een van de meest internationale schrijvers van de Lage Landen.

Op 26 oktober 2023 wijdde de Universiteit Gent een volledige dag aan het oeuvre van Lieve Joris, de interculturele thema’s in haar werk en de vertalingen ervan. Enkele van haar vertalers zelf, die al te vaak in de schaduw werken, kregen het podium dat ze verdienen. Samen met academici en collega-schrijvers gingen Lieve Joris en haar vertalers in gesprek over reizen en thuiskomen in taal en literatuur.

Voor meer informatie (zoals het programma en de inschrijvingslink) kunt u terecht op de website www.lievejorisinvertaling.ugent.be.

Tentoonstelling, lezing en boekpresentatie Stefan Zweig

De BA2-studenten Duits vertaalden voor het vak ‘vertaling uit de vreemde taal’ een essay van Stefan Zweig over Frans Masereel. De tekst werd opgenomen in de brochure ‘De vriendschap. Masereel, Bazalgette en Zweig’, die verkrijgbaar is bij de Masereeltentoonstelling in het AMSAB-ISG in de Bagattenstraat 174 in Gent. (Er werd o.a. in de Standaard der Letteren van 16 april door Peter Jacobs uit de vertaling geciteerd.) Op maandag 9 mei 2022 brachten de studenten in het kader van de lessen een bezoek aan de tentoonstelling over Frans Masereel en zijn vriendschap met Stefan Zweig en Léon Bazalgette, die allebei behalve auteur ook toonaangevende vertalers waren.

De tentoonstelling in het AMSAB-ISG is gekoppeld aan een overzichtstentoonstelling met werk van Masereel in het Museum van Schone Kunsten (MSK) in Gent. Op zondag 5 juni 2022 hield collega en vertaalster Els Snick in het MSK een lezing over ‘Frans Masereel in nagelaten teksten van Stefan Zweig’. Er was ook aandacht voor de rol van de literaire vertaler in de socio-culturele netwerken.

In het AMSAB-ISG werd op donderdag 23 juni 2022 de novelle De wonderen van het leven van Stefan Zweig voorgesteld. Die werd door de masterstudenten Duits vertaald en verscheen bij uitgeverij Vrijdag.

The Original in its Metamorphoses - L'original en ses métamorphoses

Op vrijdag 22 april en zaterdag 23 april 2022 vond in De Krook (UGent) het colloquium The Original in its Metamorphoses plaats:

The Original in its Metamorphoses Tracing the Translator in the Long Eighteenth Century (1660–1830)
L’original en ses métamorphoses Les traces du traducteur dans le long dix-huitième siècle (1660-1830)

Het programma en alle praktische gegevens zijn te vinden op de website

Het symposium was een co-organisatie van TRACE-leden Brecht de Groote, Lieve Jooken, Guy Rooryck en Sonja Lavaert (VUB).

Wittgensteins Tractatus vertaald: vertalers in gesprek met Jean-Paul Van Bendegem

De Tractatus-Logico-Philosophicus van Ludwig Wittgenstein – één van de meest invloedrijke filosofische werken uit de 20ste eeuw – blaast 100 kaarsjes uit. Ter gelegenheid hiervan verschenen begin 2022 niet één maar twee nieuwe Nederlandse vertalingen.

Twee vertalingen, twee interpretaties?

In partnerschap met Bibliotheek De Krook en Avansa regio Gent organiseren onderzoeksgroepen HICO en TRACE een gespreksavond in De Krook op vrijdag 4 maart 2022, waarin filosoof Jean-Paul Van Bendegem in gesprek gaat met de vertalers: Victor Gijsbers (verschenen bji Boom) en het duo Peter Huijzer & Jan Sietsma (verschenen bij Octavo). Meer informatie is beschikbaar via de Humanities Academie.

‘Het kleine land tussen de talen: Stefan Zweig in België’

Op donderdag 10 februari 2022 (10-18u) organiseerde de vakgroep Vertalen, tolken en communicatie een symposium over de Oostenrijkse schrijver Stefan Zweig. Op 22 februari 2022 is het nl. tachtig jaar geleden dat Zweig overleed. Het symposium is een initiatief van TRACE-collega Els Snick, docente Duits, en Birger Vanwesenbeeck van de Fredonia State University. De lezingen gaan over Stefan Zweigs relatie met Belgische schrijvers en kunstenaars Emile Verhaeren, Frans Masereel en Léon Spilliaert en Stefan Zweig als vertaler en in vertaling.

De studiedag wordt officieel geopend door burgemeester Mathias De Clercq en wordt afgesloten met een lezing door Geert Mak: ‘Het Europa van Stefan Zweig’.

Prof. Snick bundelde reportages die Stefan Zweig tussen 1904 en 1928 over de Belgische steden Oostende, Brugge, Luik, Leuven, Antwerpen en Ieper heeft geschreven. Het boek ‘Het land tussen de talen. Reportages uit België’, dat zopas bij uitgeverij Van Oorschot is verschenen, werd geïllustreerd door Koen Broucke en van een nawoord voorzien door Piet Chielens (In Flanders Fields Museum).

Samen met masterstudenten Vertalen vertaalde Els Snick ook de novelle ‘Die Wunder des Lebens’ van Zweig, die zich afspeelt in het Antwerpen van de 16de eeuw. Dat boek verschijnt eind mei bij uitgeverij Vrijdag onder de titel 'De wonderen van het leven'. Els Snick is tevens de initiatiefnemer van een tentoonstelling over Stefan Zweig en zijn vriendschap met Frans Masereel, die opent op 1 april in het AMSAB-ISG in Gent.

Meer informatie is beschikbaar via de Humanities Academie. Een video-opname van het symposium is toegankelijk via deze link.

Poëzieweek 2022 NPO1 De nacht van ...

Bij de start van de poëzieweek 2022 was TRACE-collega en docent Nederlands Bram Lambrecht op 28 januari te gast in het NPO1-radioprogramma De nacht van ... Hij sprak over de functie van poëzie. Waarom lezen we het? Waarom schrijven we het? En wanneer noem je een tekst een gedicht? Luisteraars werden ook uitgedaagd om zelf gedichten in te sturen voor de ‘De nacht van NTR poëzieprijs’. Het programma is te herbeluisteren via deze podcast. In het programma De liefhebber van Klara had Bram het op 22 januari over de rol van muziek in zijn leven, over zijn werk en over onderzoeksgroep TRACE.

Hertmans 70

Naar aanleiding van de zeventigste verjaardag van schrijver Stefan Hertmans organiseerde onderzoeksgroep TRACE in samenwerking met het Centrum voor Literatuur in Vertaling (CLIV) en de Humanities Academie het symposium Hertmans in Vertaling in de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde op donderdag 21 oktober 2021. Het programma en opnames van de gesprekken met de Engelse, Franse, Sloveense en Tsjechische vertalers van Hertmans' werk en de auteur zijn beschikbaar via het platform van de Humanities Academie en neerlandistiek.nl

About

As a research group, TRACE (Translation and Culture) studies translation as a literary, historical and cultural phenomenon. In doing so, TRACE pays particular attention to the ideological, religious, political and philosophical contexts in which translations are produced. Translations make these contexts visible and knowable in unique ways, and they encourage a critical examination of such notions as national literature and (cultural) identity.

In disciplinary terms, TRACE stands at the intersection of translation, literature and cultural studies. Its research focuses on the roles translation and adaptation play in the constitution of various textual genres, media, and cultural spaces—ranging from literary texts, journalism and songs to popular culture, museums and theatre. From this wide-ranging perspective, TRACE conducts research on how translations have helped shape modern culture in its broadest sense, from the Enlightenment and Romanticism to the present. As it conducts this research, TRACE is particularly interested in the many traces which translators leave in the texts and media they work with; in the paratexts they use to frame their translations; and in their theorising about translation.

TRACE collaborates closely with the Centre for Literature in Translation (CLIV), a research alliance between Ghent University and the Free University of Brussels (Vrije Universiteit Brussel).

De onderzoeksgroep TRACE (Translation and Culture) benadert vertaling als literair, historisch en cultureel fenomeen. TRACE heeft daarbij oog voor de ideologische, religieuze, politieke en filosofische contexten waarin vertalingen tot stand komen. Vertalingen maken die contexten op een unieke wijze zichtbaar en kenbaar en laten toe om noties als nationale literatuur en (culturele) identiteit kritisch onder de loep te nemen.

De onderzoeksgroep TRACE bevindt zich op het disciplinaire snijvlak van de vertaal-, literatuur- en cultuurwetenschap. Het onderzoek richt zich op de rol van vertaling en adaptatie in diverse tekstgenres, media en culturele ruimtes – van literaire teksten, journalistiek en songs tot populaire cultuur, musea en theater. Met die open blik verricht TRACE onderzoek naar de manier waarop vertalingen mee vormgeven aan de moderne cultuur in de brede zin, van de verlichting en romantiek tot vandaag. In dat onderzoek heeft TRACE bovendien in het bijzonder interesse voor de vele sporen die vertalers nalaten in de teksten en media waarmee ze aan de slag gaan, in de parateksten die ze voorzien bij hun vertalingen en in hun denken over vertalen.

TRACE werkt nauw samen met het Centrum voor Literatuur in Vertaling (CLIV), een alliantie tussen Universiteit Gent en de Vrije Universiteit Brussel.

Researchers